BOHATERKI
Ideą, która przyświeca telewizji HISTORY Channel jest edukowanie i przedstawianie prawdy historycznej w nieoczywisty sposób. Zaangażowanie w projekt, którego celem jest propagowanie historii kobiet, dotychczas spychanych na margines w dyskusjach nad minionymi wiekami, doskonale wpisuje się w naszą misję. Żywimy nadzieję, że nasze działania przyczynią się tak do popularyzacji życiorysów kobiet-bohaterek, jak i do budowy Muzeum Historii Kobiet, które będzie namacalnym hołdem dla setek kobiet, które zmieniały losy świata.
2024 2023
HELENA RUBINSTEIN
(1872-1965) – innowatorka
Przedsiębiorczyni i innowatorka – twórczyni nowoczesnej kosmetologii. Pierwszy krem „ukręciła” podobno z przepisu mamy. Potem wprowadziła ich na rynek tysiące – między innymi pierwsze przeciwzmarszczkowe i z witaminami. Mimo że swoją edukację zakończyła na szkole powszechnej, założyła wielki koncern kosmetyczny i stała się jedną z najbogatszych kobiet w dziejach – jej majątek szacowany był na ok 100 milionów dolarów.
POLA NEGRI
(1897-1987) – sztuka
Aktorka teatralna i filmowa, która rzuciła na kolana Hollywood, stając się jedną z pierwszych gwiazd kina, wtedy jeszcze niemego. Role filmowe przyniosły jej uznanie krytyków, a umiejętnie prowadzony – dziś byśmy powiedzieli PR – niezwykłą popularność.
ZOFIA KIELAN-JAWOROWSKA (1925-2015) – nauka
Paleobiolożka, jedna z najwybitniejszych naukowczyń (i naukowców – była wielkim autorytetem w świecie paleobiologii i paleontologii) na świecie, zajmujących się poszukiwaniem i badaniem wymarłych gatunków. W czasie, gdy kierowała wykopaliskami w Mongolii na pustyni Gobi, badacz i badaczki odkryli szkielety dwudziestu nowych ich gatunków – jak np. kilkunastometrowej długości roślinożernej opistocelikaudii czy 6-metrowego drapieżnego gallimima (który w 1993 r. ożył na planie filmu Stevena Spielberga Park Jurajski). „Dużo z tego, co wiemy na temat pochodzenia i wczesnej ewolucji ssaków, wyrasta bezpośrednio lub pośrednio z pracy Zofii Kielan-Jaworowskiej” – napisało po jej śmierci Nature, jedno z dwóch najważniejszych na świecie czasopism naukowych.
BARBARA SOBOTTA (1936-2000) – sport
Wybitna polska lekkoatletka, 17- krotna mistrzyni kraju, 27 – krotna rekordzistka Polski. Jedna z czołowych zawodniczek Wunderteamu, czyli polskiej ekipy lekkoatletów i lekkoatletek, która świeciła triumfy na międzynarodowych arenach sportowych w latach 1956-1966. Przyjaźniła się ze Zbyszkiem Cybulskim i Bogusławem Kobielą z trójmiejskiego teatrzyku Bim-Bom. Była wielką miłośniczką krakowskiej Piwnicy pod Baranami. Historyczka sztuki (Uniwersytet Jagielloński) i magistra turystki (krakowska Akademia Wychowania Fizycznego).
JADWIGA JĘDRZEJOWSKA
(1912-1980) – sport
Wybitna tenisistka, najbardziej utytułowana polska sportowczyni w tej dyscyplinie do czasu Igi Świątek. Finalistka Wimbledonu w 1937 roku. W latach 1927–1966 zdobyła 62 tytuły mistrzyni kraju (23 w singlu, 14 w deblu i 25 w mikście). Finalistka US Open w grze pojedynczej z 1937 roku, finalistka French Open w grze pojedynczej z 1939, zwyciężczyni French Open w deblu z 1939.
WANDA GERTZ
(1896-1958) – wojsko
Jedna z tych kobiet, które uważały, że nikt im nie będzie mówił, co mogą, a czego nie – mimo zakazu werbowania kobiet do Legionów, ścięła włosy i w przebraniu mężczyzny pod pseudonimem Kazimierz Żuchowicz rozpoczęła swoją wojskową karierę. Organizowała kobiece oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej, brała udział w wielu bitwach, akcjach sabotażowych i dywersyjnych wojny polsko-bolszewickiej, I i II wojny światowej.
Lidia Ostałowska
(1954-2018)
Wybitna polska reportażystka i działaczka na rzecz równości
W latach PRL reporterka „Przyjaciółki” i „ITD”, przez wiele lat dziennikarka „Gazety Wyborczej”, autorka głośnych i nagradzanych książek. Pisała o tych, którym trudniej – o mniejszościach narodowych i etnicznych, o kobietach, o młodzieży z subkultur i o wykluczonych”. Pozbawiona pracy w czasie stanu wojennego współpracowała z podziemną „Solidarnością”. Współzałożycielka Fundacji Itaka, wykładowczyni gender studies w Instytucie Badań Literackich PAN.
Jadwiga Andegaweńska
(1373/4 – 1399)
Pierwsza kobieta koronowana na króla Polski, żona Władysława Jagiełły,
z którym przez 15 lat współrządziła. Dzięki jej staraniom Akademia Krakowska (dziś Uniwersytet Jagielloński) został liczącą się w Europie uczelnią wyższą. Słynąca z pobożności, mądrości i dobroci, świetnie wykształcona, zaangażowana w działalność dobroczynną. W 1387 roku stała na czele wyprawy wojennej na Ruś. Prowadziła skuteczną działalność dyplomatyczną, paktując m.in. z Zakonem Krzyżackim.
Irena Krzywicka
(1899-1994)
Dziennikarka, pisarka i dyplomatka. Jedna z najbardziej wpływowych polskich emancypantek i feministek
Niezmordowana propagatorka praw i wolności kobiet oraz innych grup dyskryminowanych, a także edukacji seksualnej i świadomego macierzyństwa. Błyskotliwa i bezkompromisowa publicystka, w dwudziestoleciu międzywojennym związana ze środowiskiem kultowego pisma Wiadomości Literackie. Po wojnie attaché kulturalna w ambasadzie polskiej w Paryżu i Bernie oraz gospodyni ważnego salonu kulturalnego w Warszawie. Jej teksty i poglądy do dziś są źródłem inspiracji dla progresywistów/ek.
Zuzanna Ginczanka
(1917-1944)
Wybitna poetka polska żydowskiego pochodzenia
Barwna i ceniona postać artystycznej awangardy literackiej lat. 30. XX wieku nazywana „żydowską gazelą”, „Sulamitą” i „Gwiazdą Syjonu”. Choć w jej domu rodzinnym mówiono po rosyjsku, wybrała polszczyznę na język swojej twórczości. Zadebiutowała w wieku 16 lat zachwycając dojrzałością i odwagą artystyczną. Wydała tylko jeden tomik poetycki “O centaurach”, ale publikowała twż w najważniejszych pismach literackich epoki – Skamandrze, Wiadomościach Literackich i Szpilkach. Od 1941 ukrywała się z powodu swojego żydowskiego pochodzenia najpierw we Lwowie, potem w Krakowie. Zadenuncjowana przez polskich sąsiadów była torturowana, a potem rozstrzelana przez Gestapo w wieku zaledwie 27 lat.
prof. Maria Siemionow
(ur. 1950)
Polska chirurżka plastyczna, pracująca w Stanach Zjednoczonych
W grudniu 2008 dokonała czwartej na świecie i pierwszej tak rozległej (80%) udanej operacji przeszczepienia twarzy. Trwający 22 godziny zabieg pozwolił pacjentce odzyskać utraconą szczękę wraz z podniebieniem, górną wargę, policzki, nos, powiekę dolną, a także zdolność samodzielnego oddychania, mówienia i jedzenia. Za swoje wybitne dokonania prof. Siemionow otrzymała wiele odznaczeń państwowych i naukowych. Aktywnie wspiera też rozwój młodych chirurgów i chirurżek.
Aniela Pająkówna
(1864- 1912)
Malarka
Jedna z pierwszych Polek, która studiowała w Paryżu malarstwo. Posiadała we Lwowie własną pracownię. Uczestniczyła też w I wystawie Stowarzyszenia Artystek Polskich w Sukiennicach w 1899 r. w Krakowie. Wystawiała swoje prac m. in. w Wiedniu i w Paryżu. Matka Stanisławy Przybyszewskej, polskiej pisarki.
Maria Dulębianka
(1858-1919)
Malarka, działaczka społeczna, emancypantka, pisarka, feministka
Jedna z pierwszych polskich artystek, która studiowała malarstwo i podjęła trud emigracji za granicę. W roku 1889 wyróżniona (mention honorable) na wystawie powszechnej w Paryżu za kompozycję “Sieroca dola”. W 1908 roku kandydatka w Galicji do Sejmu Krajowego, podczas gdy nie przewidywano wówczas udziału kobiet we władzach. Uznana pisarka (nowela „Mańka”), publicystka („Głos Kobiet”, „Ster”, „Nowe Słowo”) oraz działaczka społeczno-edukacyjna. Uzdolniona muzycznie i językowo.
Barbara Krystyna Skarga (1919-2009)
– Pierwsza Dama Polskiej Filozofii, historyczka filozofii, akademiczka, nauczycielka, łączniczka Armii Krajowej.
Wykładała filozofię nowożytną w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Zadawała światu, człowiekowi i społeczeństwu trudne i ważne pytania, uczyła nie tylko jak filozofować, ale także jak żyć – bez nienawiści, z otwartością na dialog i innego, z odwagą, by myśleć krytycznie, by pytać i z wrażliwością, aby sztandary nie zasłoniły człowieka. W czasie II wojny światowej była łączniczką Armii Krajowej. Prześladowana i aresztowana przez NKWD. Więźniarka łagrów. Odznaczona Orderem Orła Białego (1995).
Olga Małkowska
(1888- 1979)
Harcerka, dydaktyczka, pedagożka, działaczka społeczna, poetka
Działaczka społeczna i instruktorka harcerska, pierwsza drużynowa III (później I) Żeńskiej Lwowskiej Drużyny Skautowej im. Płk. Emilii Plater. Współautorka hymnu Związku Harcerstwa Polskiego. Nauczycielka i wychowawczyni, twórczyni „Dworku Cisowego”, Harcmistrzyni Rzeczypospolitej. Poetka. Żona Andrzeja Małkowskiego.
Krystyna Krahelska
(1914 – 1944)
Harcerka, poetka, etnografka, powstanka warszawska, sanitariuszka, żołnierka Armii Krajowej, kurierka Związku Walki Zbrojnej na Nowogródczyznę
Jest symbolem Warszawy oraz bohaterką powstania warszawskiego. Jej pieśń „Hej chłopcy, bagnet na broń!” była jedną z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej. Modelka Ludwiki Kraskowskiej-Nitschowej, która stworzyła pomnik Syreny w Warszawie na Powiślu. O wyborze modelki zdecydowały jej rysy twarzy oraz posągowa i wysportowana figura.
Narcyza Żmichowska
(1819-1876)
Pisarka, pedagożka, emancypantka, prekursorka polskiego feminizmu
Zwolenniczka kształcenia kobiet w społeczeństwie. Założycielka grupy Entuzjastek (pierwszy feministyczny ruch literacko-obyczajowy), w skład której wchodziły warszawskie emancypantki, które w latach 1842–1849 brały także udział w konspiracji. Rebeliantka swoich czasów: nosiła krótkie włosy, paliła cygara, uczęszczała na posiedzenia Akademii Francuskiej w Paryżu, rzeczniczka spraw warstwy chłopskiej, konspiratorka. Autorka książki “Poganka”, która w XIX wieku wzbudzała wiele kontrowersji.
Olga Boznańska
(1865 – 1940)
Artystka, malarka, portrecistka – jedna z najbardziej cenionych polskich malarek okresu przełomu XIX i XX wieku, należąca do ścisłego grona najwybitniejszych artystek europejskich i światowych. Prowadziła swoje słynne pracownie w Monachium i Paryżu. Osiągnęła mistrzostwo w dziedzinie portretów, które powstawały powoli w czasie kilkudziesięciu spotkań. Jej prace wystawiają uznane galerie sztuki w kraju i na świecie. Boznańska osiągnęła mistrzostwo w dziedzinie portretu. Tworzyła również martwe natury, studia wnętrz, kwiaty i pejzaże. Do najbardziej znanych i cenionych dzieł należą: Portret malarza Pawła Nauena, Dziewczynka z chryzantemami, Bretonka, Cyganka, W Wielki Piątek, W oranżerii
Agnieszka Holland
(ur. 1940)
reżyserka, scenarzystka, aktorka
Jedna z najwybitniejszych polskich i światowych reżyserek filmowych i teatralnych. Związana początkowo z nurtem tzw. kina moralnego niepokoju, pokazuje w filmach ludzi w chwilach trudnych wyborów. Twórczyni takich filmów jak „Europa, Europa”, „Pokot” czy „Zielona granica”. Zdobywczyni wielu ważnych nagród, m.in. Złotego Globu, Srebrnego Niedźwiedzia na Festiwalu w Berlinie i Wielkiej Nagrody Jury na Festiwalu Filmowym w Wenecji.
Stefania Wilczyńska
(1886 – 1942)
heroiczna pedagożka, wychowawczyni i działaczka społeczna na rzecz dzieci
Razem z Januszem Korczakiem przez 30 lat od 1912 roku prowadziła w Warszawie Dom Sierot dla setki żydowskich dzieci, znajdujących się w dramatycznej sytuacji życiowej. Dom Sierot funkcjonował także w czasie wojny, w obrębie Warszawskiego Getta. Była współautorką nowatorskich metod i rozwiązań w dziedzinie edukacji, wychowania i opieki, które oparte były na szacunku, godności i prawach dziecka oraz zasadach samorządności. W czasie wojny została zamordowana wraz z dziećmi i kadrą Domu Sierot w faszystowskim obozie zagłady w Treblince.
Wanda Modlibowska
(1909-2001)
pilotka, szybowniczka, konspiratorka, kurierka wojenna
Zdobyła 6 rekordów Polski i jeden rekord świata. Jej rekord świata w długości utrzymywania się szybowcem w powietrzu z 1937 długo nie został pobity – lot trwał 24 godziny 14 minut i 27 sekund na szybowcu Komar bis SP-422. Magistra chemii i wybitna sportowczyni – uprawiała narciarstwo, wioślarstwo i wspinaczkę górską. Ta ostatnia przydała się jej w czasie II wojny światowej, gdy jako kurierka polskiego rządu na uchodźstwie przekraczała z meldunkami Tatry. Po wojnie była prześladowana w okresie stalinowskim – w więzieniu spędziła 18 miesięcy. Do końca życia była aktywna w polskim środowisku szybowcowym.
Agnieszka Duczmal
(Ur. 1946)
światowej sławy dyrygentka
Jako pierwsza kobieta – dyrygent wystąpiła na scenie La Scali w Mediolanie. Naukę na fortepianie rozpoczęła w wieku 5 lat. Podczas studiów, w 1968 roku założyła orkiestrę kameralną, która finalnie stała się znaną na świecie Orkiestrą Kameralną Polskiego Radia Amadeus. Z Orkiestrą Kameralną Polskiego Radia Amadeus nagrała przeszło 50 płyt dla najbardziej renomowanych wytwórni, 112 koncertów i programów muzycznych dla Telewizji Polskiej.
Józefa Joteyko
(1866 – 1928)
jedna z pierwszych i najbardziej znaczących europejskich naukowczyń przełomu XIX i XX w.
Prekursorka interdyscyplinarnego i naukowego podejścia do rozwoju i psychologii dziecka. Wybitna badaczka inteligencji oraz procesów zmęczenia i bólu. Pierwsza kobieta – profesorka w Collège de France. W roku 1912 założyła w Brukseli Międzynarodowy Fakultet Pedologiczny – pierwszą w Europie szkołę wyższą poświęconą nauce o dziecku. Współtwórczyni pedagogiki i szkolnictwa specjalnego na ziemiach polskich. Propagatorka powszechnego i równego dostępu do edukacji.
Izabela Jaruga-Nowacka (1950 – 2010)
polityczka, posłanka czterech kadencji, ministra pracy i wicepremierka
Z wykształcenia etnografka, aktywność polityczną rozpoczęła w latach 80. w Lidze Kobiet Polskich, której później przewodniczyła. Działała na rzecz równouprawnienia kobiet, mniejszości oraz osób wykluczonych i dzieci, a także na rzecz państwa neutralnego światopoglądowo. W latach 2001-2004 była pierwszą Pełnomocniczką Rządu ds.Równego Statusu Kobiet i mężczyzn. Doprowadziła do uchwalenia ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz przepisów antydyskryminacyjnych w kodeksie pracy, z których zdobyczy korzystamy do dziś.
Katarzyna Zillman
(ur. 1995)
wioślarka, wicemistrzyni olimpijska, mistrzyni świata i Europy.
Wielokrotnie stawała na podium Pucharu Świata. W 2018 została mistrzynią Europy i mistrzynią świata w czwórce podwójnej. W 2021 zdobyła srebrny medal w czwórce podwójnej na igrzyskach olimpijskich w Tokio wraz Martą Wieliczko, Agnieszką Kobus-Zawojska i Marią Sajdak. W 2017 uratowała niedoszłego samobójcę, który skoczył z mostu do Wisły. Aktywnie wspiera widoczność osób nieheteronormatywnych w sporcie i życiu publicznym za co w 2021 roku otrzymała tytuł Ambasadorki LGBT+ Diamond Awards”.